Haaglanden Voetbal Blikkie Terug deel 25 Van Ad van Emmenes tot Andrade

|||||

De voetbaljournalistiek is kwantitatief nogal uit de hand gelopen. Naast de vertrouwde papieren media zijn er inmiddels zoveel digitale nieuwsvoorzieners, dat we door de bomen het bos niet meer kunnen lezen.

Op facebook bijvoorbeeld is het aantal met voetbal verbonden pagina’s niet te tellen. Aan de kwaliteit daarvan hoeven we niet al te veel woorden vuil te maken. Iedereen denkt dat hij of zij kan schrijven. Eisen zijn er niet, je gaat gewoon je gang en roept wat je wilt. Het aantal taal- en stijlfouten is onvoorstelbaar groot, de oppervlakkigheid regeert en niemand die ervan wakker ligt. Het zij zo. Nieuwe tijden, andere normen. Moet ik niet over zeuren.

Dit medium zou geen Blikkie Terug heten als ik niet refereer aan hoe het vroeger ging. Niet alleen de gewone journalistiek werd toen gerespecteerd, ook het schrijven over voetbal was een ernstige aangelegenheid. Grote meneren bepaalden de landelijke voetbaljournalistiek, zowel in de dag- en weekbladen als op radio en televisie. Op lokaal niveau hadden we ook weinig te klagen, Den Haag bracht veel voetbaljournalisten met aanzien voort. In deze en volgende afleveringen laat ik er een aantal voorbijkomen.

Bij de foto’s: Ad van Emmenes begin jaren zestig op de bruiloft van Wim Schild sr. samen met bondscoach Elek Schwartz en legende Beb Bakhuys, en de cover van zijn met Ad van Beers samen geschreven jongensboek Nou wij boys.

Ad van Emmenes (1897-1989) was de bekendste. Er stond Ir. voor z’n naam, want de geboren Amsterdammer was in Delft aan de Technische Hogeschool afgestudeerd als scheikundig ingenieur. Nadat hij in 1920 ging werken bij de Arbeidsinspectie in Den Haag begon hij niet lang daarna van schrijven zijn beroep te maken. Hij deed dat onder meer voor MPP, Moormans Periodieke Pers, de eerste grote uitgever van diverse media in Nederland – zoals De Sportkroniek van de KNVB – en eigendom van Hagenaar Jaap Moorman. Van Emmenes was van heel veel bladen redacteur, ook van niet sportgerelateerde titels als De Polis, De Jazzwereld, De Geneeskundige Gids, De Militaire Spectator en vele andere. Later werd hij ook verslaggever voor de VARA en AVRO. Flitsen van zijn Nederlands elftalverslagen kunnen we ook nog altijd terugluisteren. Na zijn pensioen bezocht hij door tussenkomst van Wim Schild sr. amateurwedstrijden in de Haagse regio en schreef daar stukjes over in Het Binnenhof. In die tijd had ik als collega van de Haagsche Courant veel contact met hem en kwam regelmatig bij hem thuis op de Van Lennepweg.

Hij schreef ook boeken over voetbal. In mijn bibliotheekje thuis staan ze allemaal. Nou wij boys dat hij samen schreef met Ton van Beers is nog altijd een heerlijk ouderwets en avontuurlijk jongensboek. Zijn meeste andere boeken – met titels als Speel beter voetbal, De voetbaltoto, Gouden voetbaljaren enzovoort – hadden een semiwetenschappelijke lading, want Van Emmenes nam het schrijven zeer serieus. Desondanks uitte hij zich in zijn boeken ook vaak luchtig en met de bedoeling de lezer aan het lachen te krijgen. Wanneer je ze weer leest, besef je dat sommige teksten nu niet meer worden getolereerd. Sterker, voor wat Ad van Emmenes in 1947 schreef in Neerlands voetbalglorie beland je tegenwoordig op de brandstapel. Ik heb daar in mijn eigen boek Verkeerde been (Uitgeverij L.J. Veen, 2004) een verhaal over geschreven. Met tal van teksten die driekwart eeuw geleden onschuldig waren, maar waarmee je nu hele bevolkingsgroepen tegen je in het harnas jaagt. Wat Van Emmenes bijvoorbeeld schreef over donkere voetballers op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, hij zou er vandaag de dag alsnog voor worden gekruisigd. Eén voorbeeldje, van de finale tussen Uruguay en Argentinië. Daarover schrijft hij: ‘Enkele artiesten vielen bij het publiek in de smaak. Vooral natuurlijk Andrade, die ook in de regen zijn kleur behield, en dus de deugdelijkheid van z’n negerschap onomstotelijk bewees. De Marathon-tribune heeft er zich bovendien nog van kunnen overtuigen, dat hij op z’n gehele lichaam zwart is; hij achtte het nl. gewenst om van broekje te verwisselen. Deze transformatie-scene zette hij in de rust voort; hij verscheen daarna tenminste in een wit broekje. Een pracht studie in zwart en wit.’

Elke maandag in Het Binnenhof een wedstrijdverslagje van Ad van Emmenes. Daarnaast zijn antwoordbrief aan mij, na een verzoek om publicatie van een paar van zijn vroegere stukjes.

Ingenieur Ad van Emmenes dus. Een autoriteit met schoonheidsvlekjes. Als voetbaljournalist was hij zijn tijd evenwel ver vooruit, want als eerste koppelde hij statistische informatie aan zijn verslaggeving. Zo was het noteren en melden van hoekschoppenverhoudingen ronduit legendarisch. Ik vroeg hem ooit om toestemming voor publicatie van enkele van zijn stukjes in mijn Voetbalscheurkalender. Hij was met z’n 87 jaar niet meer de jongste en scherpste, zoals moge blijken uit zijn antwoordbrief-met-hindernissen. Ondanks enkele smetjes op zijn zeer langdurige periode als schrijvend journalist zal hij voor mij altijd een gerespecteerde voetbalautoriteit blijven. (Wordt vervolgd)

Chris Willemsen is schrijver van onder meer het standaardwerk Blikkie Terug, Haagse voetbalcultuur van toen, zie de Webshop van Uitgeverij NSC (www.nscboeken.nl).

© Haaglanden Voetbal

Lees verder